کسی را می شناسید که به شدت به دیگران بدگمان و شکاک باشد و پارانویا دیدگاه او را نسبت به دنیا منحرف کند؟ در اینجا نحوه تشخیص پارانوئید و کمک به فرد مورد علاقه خود برای درمان بیان شده است.

اختلال شخصیت پارانوئید (PPD) چیست؟

 اختلال شخصیت پارانوئید (PPD) یک وضعیت روانی چالش برانگیز است که با بی اعتمادی و سوء ظن تعریف می ­شود به طوری که در الگوهای فکری، رفتار و عملکرد روزانه تداخل ایجاد می­کند. فرد مبتلا به پارانوئید ممکن است عمیقاً نسبت به دیگران محتاط باشد و همیشه مراقب علائمی باشد که نشان می­دهد کسی سعی در تهدید، بدرفتاری یا فریب دادن او دارد. مهم نیست که چقدر باورهایشان بی پایه و اساس است، آنها ممکن است بارها وفاداری، صداقت یا قابل اعتماد بودن دیگران را زیر سوال ببرند. آنها هنگامی که متوجه می­ شوند که مورد آزار و اذیت، طرد شدن یا تحقیر قرار گرفته ­اند، احتمالاً با فوران و طغیان­ های خشمگین، رفتارهای کنترل­ کننده یا با سرزنش و انداختن گناه به گردن دیگران پاسخ می ­دهند. تصورات ترسناک و بی­ اعتمادی که با پارانوئید همراه است می­تواند شکل­گیری و حفظ روابط نزدیک را بسیار دشوار کند و بر توانایی فرد برای عملکردش در خانه، محل کار و مدرسه تأثیر بگذارد.

اگر یکی از عزیزانتان مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید است، ممکن است از دیدگاه نادرست او نسبت به جهان ناامید شوید، از اتهامات مداوم آنها خسته شده باشید، یا به دلیل خصومت و لجاجت آنها مورد ضرب و شتم قرار بگیرید. به نظر می­رسد که آنها می­توانند جنبه‌­های منفی هر موقعیت یا مکالمه‌­ای را بیابند در بیان آن اغراق کنند.

درمان تخصصی می­ تواند به فرد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید کمک کند تا علائم را مدیریت کند و عملکرد روزانه خود را بهبود بخشد. اما به دلیل ماهیت این اختلال، اکثر افراد مبتلا به PPD به دنبال کمک نیستند. تا آنجا که به آن‌ها مربوط می‌شود، ترس‌هایشان موَجه است و هرگونه تلاشی برای تغییر طرز فکرشان، تنها سوء ظن آنها را تأیید می‌کند که مردم به نوعی «به دنبال آن‌ها هستند. با وجود چالش‌های شدید برخورد با فردی که PPD دارد، شما کاملاً ناتوان نیستید. اقداماتی وجود دارد که می توانید برای تشویق عزیزتان به کمک گرفتن، حمایت از درمان او و ایجاد مرزهای محکم برای حفظ سلامت روانی و رفاه خود بردارید. علائم و نشانه های اختلال شخصیت پارانوئید

 PPD  اغلب برای اولین بار در اوایل بزرگسالی ظاهر می­شود و در مردان شایع تر از زنان است. تحقیقات نشان می‌دهد که ممکن است در افرادی که سابقه خانوادگی اسکیزوفرنی دارند، شایع‌تر باشد. فردی که مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید است، رفتار مشکوک خود را غیرعادی یا ناموجه نمی­داند، بلکه آن را دفاع از خود در برابر نیت های بد و فعالیت های فریبنده و غیرقابل اعتماد اطرافیان می داند.

علائم رایج اختلال شخصیت پارانوئید

1. بدون توجیه، مشکوک شدن به اینکه دیگران در صدد استثمار، آسیب رساندن یا فریب آنها هستند.
2. وسواس در عدم وفاداری یا اعتماد خانواده، دوستان و آشنایان.
3. عدم اعتماد به مردم به دلیل ترس از اینکه هرگونه اطلاعاتی که آنها فاش می کنند علیه آنها استفاده شود و اغلب آنها را به انزوا از دیگران سوق می دهد.
4. تفسیر کردن مخرب مفاهیم به طور پنهانی در حرکات، رویدادها یا مکالمات بی ضرر.
5. حساسیت بیش از حد نسبت به توهین‌ها، انتقادها، یا تحقیر‌ها، و زود قضاوت کردن و کینه توزی.
6. پاسخ دادن به حملات خیالی به شخصیت خود با خشم، خصومت یا رفتار کنترل کننده.
7. مشکوک شدن بدون اساس و مکرر به شریک عشقی یا همسر خود به خیانت.

تشخیص اختلال شخصیت پارانوئید علی­رغم اینکه یکی از شایع ترین اختلالات شخصیتی است، تا زمانی که علائم از خفیف به شدیدتر پیشرفت نکند دشوار است. به هر حال، اکثر ما در مقطعی از زندگی خود بدون اینکه تشخیص PPD را تضمین کنیم، رفتارهای بد اعتمادی، مشکوک یا خصمانه داشته ­ایم.

تشخیص علائم اختلال شخصیت پارانوئید می‌تواند پیچیده‌تر باشد، زیرا اغلب با مشکلات سلامت روان دیگری مانند اختلال اضطراب (اغلب اضطراب اجتماعی)، اختلال وسواس فکری-اجباری (OCD)، سوء مصرف مواد یا افسردگی همراه است.

تشخیص اختلال شخصیت پارانوئید

روانشناس به منظور تأیید تشخیص اختلال شخصیت پارانوئید، به دنبال وجود حداقل چهار مورد از علائم فوق می­باشد. آنها همچنین می­خواهند پارانویای ناشی از یک دوره روان­پریشی مرتبط با وضعیت دیگری مانند اختلال دو قطبی، اسکیزوفرنی یا افسردگی همراه با روان پریشی را رد کنند. اگر علائم اختلال شخصیت پارانوئید را در فردی که به او اهمیت می دهید تشخیص دهید، مهم است که به یاد داشته باشید که نمی توانید او را اصلاح کنید یا مجبور به درمان کنید. با این حال، می توانید آنها را تشویق کنید که به دنبال کمک تخصصی باشند و از طریق بهبودی از آنها حمایت کنید.

درمان اختلال شخصیت پارانوئید

درمان اختلال شخصیت پارانوئید تا حد زیادی بر روان درمانی متمرکز است. یک درمانگر می تواند به فرد مورد علاقه شما کمک کند تا مهارت هایی را برای ایجاد همدلی و اعتماد، بهبود ارتباطات و روابط و مقابله بهتر با علائم PPD کسب کند. از آنجایی که حضور دیگران ممکن است به افکار پارانوئید و رفتارهای مضطرب دامن بزند، فرد مورد علاقه شما به احتمال زیاد از درمان فردی به جای درمان گروهی سود می­برد

• درمان شناختی-رفتاری (CBT) می تواند به فرد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید کمک کند تا باورهای مخرب و الگوهای فکری خود را بشناسد.
• با تغییر نحوه تأثیر این باورها بر رفتار آنها، CBT  می تواند به کاهش پارانویا و بهبود نحوه تعامل عزیز شما با دیگران کمک کند.
• CBTهمچنین می­تواند به آنها کمک کند تا راه های بهتری برای مقابله با احساسات خود فراتر از سرزنش دیگران بیاموزند.

موانع درمان اختلال شخصیت پارانوئید

 اولین چالش بزرگ این است که فرد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید تشخیص دهد که چیزی در تفکر او اختلال دارد و با کمال میل نیاز به درمان را بپذیرد. تلاش برای وادار کردن افراد مبتلا به PPD به جستجوی کمک اغلب نتیجه معکوس خواهد داشت و به مقاومت آنها می افزاید و به پارانویای آنها که مردم علیه آنها توطئه می کنند دامن می زند .

یکی دیگر از موانع درمان، غلبه بر فرد مبتلا به سوء ظن PPD و بی اعتمادی نسبت به کسانی که سعی در کمک به او دارند، از جمله درمانگر است. مانند همه روابط، اعتماد جزء اصلی ارتباط موثر درمانگر و مراجعه­کننده است. اگر بیمار به انگیزه­های درمانگر مشکوک است، نگران افشای جزئیات زندگی شخصی است، یا از طرفی، از اعتماد به آنها ناراحت و موذب است، احتمال موفقیت در درمان بسیار کم است.

یافتن درمانگر مناسب برای هر بیماری روانی اغلب زمان و تلاش زیادی را صرف می­کند – و این به ویژه در مورد اختلال شخصیت پارانوئید صادق است. فرد مبتلا به PPD باید احساس کند که با یک درمانگر همکاری می کند نه اینکه درمان به او تحمیل شود. ممکن است برای یافتن درمانگری مناسب به تلاش فراوان نیاز داشته باشید و ممکن است به یک برنامه درمانی طولانی مدت برای مدیریت مداوم علائم PPD نیاز داشته باشید.

درمان دارویی پارانوئید

 هیچ دارویی به طور خاص برای درمان اختلال شخصیت پارانوئید طراحی نشده است، اگرچه ممکن است داروهای ضد روان پریشی برای درمان علائم شدید پارانویا استفاده شود. داروهای دیگری نیز ممکن است برای کمک به مدیریت شرایط مرتبط مانند اضطراب یا افسردگی تجویز شوند. در حالی که اینها ممکن است در ترکیب با درمان مفید باشند، بسیاری از افراد مبتلا به PPD به مصرف دارو مشکوک هستند، به خصوص اگر فواید آن به سرعت آشکار نشود.

 چگونه PPD بر روابط تأثیر می گذارد

اگر با فردی مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید رابطه دارید، از قبل می دانید که چقدر می تواند استرس زا باشد و از نظر احساسی آشفتگی ایجاد کند چه با همسر، چه با شریک یا یکی از اعضای خانواده سر و کار داشته باشید، سوء ظن، با انگشت اشاره و پیچاندن حرف شما و به منظور گرفتن به معنای دیگری می تواند خسارت سنگینی داشته باشد. توهین های کلامی، عدم حساسیت به احساسات شما و اعتقاد سرسختانه به اینکه همیشه حق با آنهاست، می تواند باعث شود که احساس کنید روی لایه­ای نازک و شکننده (مانند پوسته تخم مرغ) اطراف آنها راه می روید. و حسادت و رفتار کنترل کننده آنها می تواند حفظ سایر روابط و پیوندهای اجتماعی را برای شما دشوار کند و باعث شود احساس انزوا و تنهایی کنید.

احتمالاً احساس می کنید که فرد مبتلا به PPD هرگز شما را آنطور که واقعا هستید نمی بیند. آنها به قدری مراقب احساسات خود هستند و در مورد افشای هر چیزی شخصی در مورد خود پارانویا بوده و مقاومت می­کنند، ممکن است احساس نزدیکی دشوار باشد. در روابط سالم، اعتماد به مرور زمان عمیق تر می شود زیرا دو نفر یکدیگر را بهتر می شناسند. اما در رابطه با فرد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید، اغلب برعکس آن اتفاق می افتد. هر چه مدت طولانی تری در رابطه باشید، اعتماد فرد مبتلا به PPD به شما کمتر می شود و به شما مشکوک تر می شود. در حالی که کم آوردن یا از دست دادن امید آسان است، اما می توان با تشویق عزیزتان به درمان و انجام اقداماتی برای ایجاد مرزهای سلامتی، رابطه خود را تثبیت کنید.

راهکارهای مقابله با پارانویا

 به همان اندازه که رفتار فرد مبتلا به PPD می­تواند آزاردهنده و گیج کننده باشد، سعی کنید به یاد داشته باشید که باورهای پارانوئیدی و تفکر آشفته فرد مورد علاقه شما از ترس ناشی می شود. حتی اگر باورهای آنها کاملاً بی اساس باشد، ترس، اضطراب و پریشانی که تجربه می کنند بسیار واقعی است.

درد آنها را بشناسید. در حالی که نیازی به موافقت با عقاید بی‌اساس عزیزتان ندارید، می‌توانید احساساتی را که به این باورها دامن می‌زنند، بشناسید و به آنها آرامش بدهید. اذعان به دردِ آنها می­تواند به آنها کمک کند احساس امنیت بیشتری کنند و خشم و خصومت خود را کم کنند.

 در مورد باورهای اشتباه آنها بحث نکنید یا فوراً آنها را رد نکنید؛ فردی که مبتلا به PPD است وقایع را تهدیدآمیز تعبیر می‌کند و تلاش می‌کند تا با آن‌ها منطقی بحث کند، پس این کار شما تنها این باور را در او تقویت می‌کند که شما قصد دارید او را فریب دهید. در عوض، به اعتقادات آنها احترام بگذارید، اما در عین حال روی ترس­های پشتِ ادعاهای آنها تمرکز کنید. صحبت آشکار در مورد احساسات آنها، بدون تأیید تفکر پارانوئید آنها، می تواند به کاهش استرس و اضطراب آنها کمک کند.

مرزها را تعیین کنید. مهم نیست که عزیز شما درون چه میزان درد و رنجی قرار گرفته، این باعث نمی شود که او آن را به روی شما بیاورد. تعیین مرزهای واضح می تواند به فرد مبتلا به PPD کمک کند تا اثرات مخرب رفتار خود را ببیند، که به نوبه خود ممکن است او را تشویق به جستجوی درمان کند. به عنوان مثال، می‌توانید روشن کنید که اگر آنها شما را به فریب دادن متهم کنند یا از دیدن دوستانتان جلوگیری کنند، آنجا را ترک خواهید کرد، تا زمانی که آنها شروع به درمان کنند. قوانین و عواقب را روشن کنید – اما فقط در صورتی که آماده باشید تا از آنها پیروی کنید.

 نحوه برقراری ارتباط را ساده کنید. سعی کنید از زبان واضح و بدون ابهام استفاده کنید تا احتمال سوء تعبیر شخصی که دوستش دارید از آنچه می­گویید را کاهش دهید. اگر فرد مورد علاقه شما شروع به تحریف صحبت شما کرد، سعی کنید بدون اینکه حالت تدافعی داشته باشید، توضیح دهید.

به ورزش تشویق کنید. فعالیت بدنی منظم باعث ترشح اندورفین می شود که می تواند تنش را از بین ببرد، خلق و خوی عزیزتان را تقویت کند و به مدیریت علائم استرس، اضطراب و افسردگی کمک کند. افزودن یک عنصر تمرکز حواس – که واقعاً بر احساس بدن در حین ورزش تمرکز دارد – ممکن است به عزیزتان کمک کند که جریان افکار منفی که در سرش جریان دارد را قطع کند.

 آرامش را ترویج کنید. افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید اغلب در آرام شدن مشکل دارند. می­توانید با تشویق به انجام منظم تمرین­های آرامش­بخش مانند یوگا یا مدیتیشن کمک کنید.

مراقبت از خود

 داشتن رابطه با فردی که دارای اختلال شخصیت پارانوئید است، نیازمند دلسوزی، صبر و درک زیاد است. اما اگر مراقب نباشید، می‌تواند به‌طور باورنکردنی خسته‌کننده باشد و زندگی شما را تسخیر کند. بدبینی فرد مورد علاقه شما می­تواند دنیا را جایی تاریک و منفی جلوه دهد، بنابراین بسیار مهم است که برای تقویت روحیه و عزت نفس خود قدم بردارید.

سایرارتباطات را حفظ کنید. اختلال شخصیت پارانوئید شریک زندگی شما و رفتار کنترل­کنندگی مرتبط با آن ممکن است باعث شده باشد که از خانواده و دوستان دور شوید. اما تعیین حد و مرزهایی برای حفظ زندگی اجتماعی خودتان بسیار مهم است. شما برای حمایت، آرامش و تفریح به تماس منظم با خانواده و دوستان نیاز دارید. اگر ارتباطات اجتماعی قدیمی را رها کرده­اید، برای پیدا کردن دوستان جدید هیچ وقت دیر نیست.

زمانی را برای استراحت و بی­خیالی اختصاص دهید. وقتی با فردی مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید سروکار دارید، ممکن است احساس کنید که وسط یک طوفان هستید. مهم است که با انجام تمرین­های آرامش­بخش روزانه، مانند یوگا، تنفس­عمیق یا مدیتیشن، تعادل و دیدگاه خود را بازیابی کنید.

ورزش کنید. فعالیت بدنی می تواند به همان اندازه که برای عزیزان مبتلا به PPD مهم است، می­تواند برای کاهش استرس و اضطراب شما نیز مهم باشد. حتی ممکن است بتوانید با هم ورزش کنید یا با هم در کلاس یوگا شرکت کنید و به ایجاد انگیزه و تشویق یکدیگر کمک کنید.

خوب غذا بخورید و به اندازه کافی بخوابید. هنگامی که با مشکل سلامت روانی یکی از عزیزان خود سروکار دارید، ممکن است به راحتی از رژیم غذایی خود غافل شوید و خواب خود را کم کنید. اما وقتی خوب غذا می­خورید و خواب کافی دارید، بهتر می­توانید استرس را کنترل کنید، صبور باشید و واکنش عاطفی خود را کنترل کنید.

در صورت نیاز به مشاوره درمانی می توانید با دکتر آناهید خطیب زاده در ارتباط باشید. برای دریافت مشاوره روی لینک ” مشاوره آنلاین” کلیک نمایید.