مقدمه:
خشم یکی از احساسات پایه‌ای انسانی است که حتماً در طول زندگی هر فردی تجربه شده است. برخلاف بزرگسالان که به طور عمومی می‌توانند خشم خود را کنترل کنند، کودکان اغلب دچار مشکلات در مدیریت خشم خود می‌شوند. خشم نادرست و ناکنترل شده می‌تواند به مشکلات اجتماعی، روابط خانوادگی ضعیف و عواقب منفی دیگری منجر شود. در این مقاله به بررسی راهکارهای مشاوره روانشناسی تربیتی برای مدیریت خشم کودکان می‌پردازیم.
فهم خشم توسط والدین در کودکان:
در این قسمت، به توضیح خشم به عنوان یک احساس طبیعی و علل آن در کودکان می‌پردازیم. همچنین، اهمیت فهم عوامل موثر بر خشم کودکان برای مشاوره روانشناسی تربیتی را بررسی می‌کنیم.
خشم یکی از احساسات طبیعی و عادی است که در کودکان وجود دارد. این احساس اغلب به عنوان پاسخی به ناراحتی، ناخوشایندی، ناعادلانه بودن و یا عدم توانایی در انجام مطالبات شخصی در نظر گرفته می‌شود. اما علل خشم در کودکان ممکن است متنوع باشد و شامل موارد زیر باشد:
ناتوانی در بیان احساسات: کودکان ممکن است به دلیل ناتوانی در بیان احساسات خود، از جمله ناراحتی، نابسامانی، بی نظمی و… از خشم استفاده کنند.
ناتوانی در مدیریت احساسات: برخی کودکان مشکلاتی در مدیریت احساسات خود، به خصوص خشم، دارند. آنها ممکن است به خشم بیش از حد و شدیدی تجربه کنند و نتوانند آن را به طور موثری کنترل کنند چون خودشان درک درستی از شرایط روحی و جسمی پیش آمده در درنشان ندارند.
نیازهای بی‌رفع:نیاز بی‌رفع به وضعیتی اطلاق می‌شود که نیازهای اساسی یا مهم فردی برطرف نشده یا نادیده گرفته می‌شوند. کودکان ممکن است به دلیل نیازهای بی‌رفع، از جمله نیازهای فیزیکی، احساسی و اجتماعی، خشم و عدم رضایت نشان دهند. آنها ممکن است احساس ناراحتی و نارضایتی کنند و خشم را برای جلب توجه و رفع نیازهای خود استفاده کنند.
ناراحتی از تغییرات و محدودیت‌ها: کودکان اغلب از تغییرات در محیط خود، محدودیت‌ها و قوانینی که برایشان تعیین می‌شود، ناراحتی و خشم می‌کنند. آنها ممکن است ناراحتی داشته باشند که نمی‌توانند به دلخواه خود عمل کنند و خشم را به عنوان واکنشی به این تغییرات و محدودیت‌ها نشان دهند.
تأثیر محیط: محیط اطراف کودکان، از جمله خانواده، مدرسه و همسالان، می‌تواند بر خشم آنها تأثیر بگذارد. مثلاً، والدینی که رفتارهای خشمگین و عصبانی دارند، ممکن است خشم را به کودکان خود منتقل کنند. همچنین، تعاملات نامناسب با همسالان و تجربه سوء برخورد در مدرسه می‌تواند علتی برای خشم کودکان باشد.
راهکارهای مدیریت خشم در کودکان چیست؟
با درک علل خشم در کودکان، می‌توان برنامه‌ها و راهکارهای موثری برای مدیریت این احساس درکودکان ارائه داد. در اینجا چند راهکار برای مدیریت خشم کودکان را می‌توان مدنظر قرار داد:
- آموزش مهارت‌های ارتباطی: کودکان باید به یاد داشته باشند که چگونه احساسات خود را به درستی بیان کنند و درخواست‌ها و نیازهای خود را به صورت سازنده ابراز کنند. آموزش مهارت‌های ارتباطی می‌تواند به کودکان کمک کند تا خشم خود را به صورت موثرتری بیان کنند.
- آموزش مهارت‌های مدیریت احساسات: کودکان باید یاد بگیرند که چگونه احساسات خود را به طور سالم و سازنده مدیریت کنند. این شامل تمرین‌هایی مانند تمرکز بر تنفس، تصویرسازی مثبت، تمرین‌های آرامش و مدیتیشن است.
- ارائه راهکارهای جایگزین: به کودکان باید یاد داده شود که جایگزینی موثر برای خشم وجود دارد. آنها می‌توانند تکنیک‌هایی مانند مطالعه کتاب، نقاشی کردن، نوشتن یا ورزش کردن را برای کنترل خشم خود امتحان کنند.
- ایجاد محیط مطمئن و پشتیبانی: کودکان باید احساس کنند که در محیطی امن هستند و می‌توانند بدون ترس از مواجهه با مجازات یا نقض اعتماد، احساسات خود را بیان کنند. والدین و مربیان می‌توانند با ایجاد ارتباط گفت‌وگوی موثر و ارائه حمایت و پشتیبانی، به کودکان کمک کنند تا خشم خود را به درستی مدیریت کنند.
- نمونه‌گیری مثبت: به کودکان نشان دهید که چگونه با خشم خود به صورت مثبت برخورد کنند. با نمونه‌گیری از رفتارهای سازنده و مدیریت خشم، می‌توانید به کودکان نشان دهید که چگونه بهترین واکنش‌ها را در مواجهه با خشم خود انتخاب کنند.
مهم است که همواره به نیازها و وضعیت خاص هر کودک توجه کنید و روش‌های مناسب برای مدیریت خشم را با توجه به شرایط او انتخاب کنید. همچنین، در صورتی که خشم کودک به شدت و به طور مداوم ادامه داشته است حتما از یک مشاوره روانشاسی تربیتی کودک کمک بگیرید.
نتیجه‌گیری:
در این بخش، به اهمیت مدیریت خشم کودکان و تأثیر آن بر روابط خانوادگی و اجتماعی پرداخته و نکات کلیدی مقاله را به طور خلاصه مورد بررسی قرار می‌دهیم. اگر کودک شما در کنترل خشم درونی خود ناتوان است پیشنهاد می شود که برای بهبود شرایط روحی و فکری کودکتان حتما با یک متخصص روانشناسی تربیتی کودک مشورت کنید.