اختلالهای اضطرابی و استرسی مجموعهای از اختلالات روانشناختی هستند که با تجربه ناگوار و مداوم از اضطراب در افراد همراه هستند. این اختلالات میتوانند گونه های به شدت متفاوتی داشته باشند و در زندگی روزمره و عملکرد افراد تأثیر منفی بگذارند.
در ادامه برخی از اصلیترین اختلالات اضطرابی را توضیح میدهیم:
در ادامه برخی از اصلیترین اختلالات اضطرابی را توضیح میدهیم:
اختلال اضطراب عمومی (Generalized Anxiety Disorder – GAD): در این اختلال، افراد تمایل دارند به طور مداوم و بیدلیل نگران باشند و اضطراب شدیدی را تجربه کنند. آنها ممکن است با علائمی مانند نگرانی مزمن، لرزش، خستگی، تنگی نفس و مشکلات خواب روبرو شوند.
اختلال اضطراب اجتماعی (Social Anxiety Disorder): افراد مبتلا به این اختلال دچار ترس یا نگرانی شدید در مواجهه با موقعیتهای اجتماعی هستند. آنها ممکن است از بیان نظر، شرکت در جمعهای بزرگ، مصاحبه یا عملکرد در عموم مردم اجتناب کنند.
اختلال ترس و وسواسی (Obsessive-Compulsive Disorder – OCD): این اختلال با تکرار فکرها و ایدههای ناراحتکننده و انجام عملیات تکراری و مکرر برای کاهش اضطراب همراه است. مثلاً شستشوی دستها به طور مکرر، بررسی مکرر دربها و پنجرهها و غیره.
اختلال ترسویی واضطرابی (Panic Disorder): در این اختلال، افراد با حملاتِ ناگهانی و شدیدِ ترس و اضطراب مواجه میشوند که ممکن است همراه با علائمی مانند تنگی نفس، تپش قلب، عرقکردن و احساس ناراحتی شدید باشد.
اختلال استرس پس از ضربه (Post-Traumatic Stress Disorder – PTSD): در این اختلال، افرادی که تجربهای غمبار، ترسناک و ضربهآور را پشت سر گذاشتهاند، با خاطرات ناخوشایند، وحشت، بیخوابی و اضطراب شدید روبرو میشوند.
اختلالات اضطرابی و استرسی شامل یک طیف گسترده از علائم و نشانهها هستند؛
در ادامه تعدادی از این نشانهها را برای شما آوردهایم:
نگرانی مفرط: شخص با اختلال اضطرابی ممکن است دائماً نگران و مضطرب باشد، حتی در مواردی که خطر واقعی وجود ندارد. این نگرانی ممکن است به صورت عمومی باشد یا مرتبط با مسائل خاصی نظیر سلامتی، کار، روابط و غیره.
عصبانیت و تحریک زودرس: افراد مبتلا به اختلال اضطرابی ممکن است در مواجهه با موقعیتهایی که استرس و اضطراب را در آنها ایجاد یا تشدید میکند زیاد عصبانی و تحریک شوند. آنها ممکن است به سرعت عصبانی شوند و دشواری در کنترل واکنشهای خود نشان دهند.
خستگی و خواب نامنظم: اختلالات اضطرابی ممکن است با احساس خستگی مداوم و کاهش انرژی همراه باشند. همچنین، الگوی خواب نامنظم، مشکل در خواب رفتن و بیدار شدن زودهنگام نیز ممکن است دیده شود. گاهی حتی ممکن است اینطور به نظر برسد که فرد تمایل چندانی به خوابیدن ندارد و البته کمخوابی و بیخوابی از عوامل بسیار مشکل ساز در سلامت روحی و جسمی است. به طور ویژه و مشخص کم خوابی سبب کاهش کارآیی ذهنی و مغزی شده و اضطراب و استرس و نگرانی درونی فرد را تشدید مینماید، و فرد در یک چرخه معیوب کم خوابی و در ادامه افزایش موقعیتها و مواردِ اضطراب و نگرانی و استرس گرفتار میشود. از این رو توجه به کیفیت خواب و میزان مناسب خواب در شبانه روز نقشی ویژه در سلامت روحی روانی و مغزی و جسمی فرد بازی میکند. با وجود چنین نقش و اثر مهمی، اما در مواردی موضوعِ کیفیت خواب و خواب کافی توسط برخی سازمانها و محیطهای کاری یا جامعه نادیده گرفته میشود.
اختلالات خوراکی: برخی افراد با اختلالات اضطرابی ممکن است تغییرات در رفتار خوردن نشان دهند. مثلاً برخی افراد به طور متوسط بیشتر میخورند و وزن میگیرند، در حالی که دیگران ممکن است از خوردن کمتری برخوردار باشند و وزن کم کنند. پُر خوری یا کم خوری اضطرابی و استرسی و به بیان دیگر پٌر خوریِ تنشی یا در مقابل کم خوریِ تنشی که سبب چاقی یا لاغری میگردد. در مواردی از اختلال اضطرابی منجر به کم خوری ممکن است فرد اشتها برای خوردن غذا داشته باشد اما اضطراب و نگرانی درباره موضوعات به ظاهر مهمتر سبب میگردد که فرد اهمیت لازم و وقت کافی برای تهیه یا آمادهسازی وعده غذایی اختصاص نداده و یا زمان و توجه کافی برای خوردن غذا در آرامش اختصاص ندهد و تغذیه و غذا خوردن به عنوان یک موضوع کم اهمیت و دسته چندم تلقی گردد. در هر صورت تغییرات محسوس در رفتار خوردن که سبب چاقی یا لاغری میگردد برای خود فرد و اطرافیان کاملاً قابل شناسایی است.
تغییرات در تمرکز و توجه: افراد مبتلا به اختلال اضطرابی ممکن است دچار مشکلاتی در تمرکز و توجه شوند. آنها ممکن است دشواری در حفظ تمرکز و پردازش اطلاعات داشته باشند و به سختی به وظایف روزمره خود تمرکز کنند. در واقع نگرانی و اضطراب و استرس از موارد اصلی کاهش توجه و تمرکز در افراد در سنین مختلف است. اضطراب و نگرانی و استرسِ کنترل و مدیریت نشده بخش عمده توانمندی ذهنی و حافظه فرد را درگیر و اشغال کرده و اجازه نمیدهد فرد تمرکز لازم برای امور روزمره یا کاری و آموزشی داشته باشد. اضطراب و استرس و نگرانی در موارد زیادی منجر به انواعی از اختلالات وسواسی گردیده که عملاً سبب میگردد توانمندیهای ذهنی و حافظه فرد هر میزان که زیاد هم باشد، به جای متمرکز شدن بر امور روزمره، کاری، آموزشی و… به انجام تشریفات وسواسی و یا تحلیل و فکر کردن به افکار وسواسی اختصاص یابد.
این تنها چند نمونه از نشانهها و علائم اختلالات اضطرابی و استرسی هستند. در هر صورت، این موارد برای هر فرد ممکن است متفاوت باشد و بر اساس نوع اختلال و شدت آن متغیر باشد. در صورتی که به شدت نگران هستید یا اعتقاد دارید که ممکن است از اختلال اضطرابی رنج میبرید، بهتر است با یک متخصص روانشناسی مشورت کنید.
مطالعه مقالات زیر هم می تواند برای شما مفید باشد: